Het is al weken een drukte van belang op het strand van Ameland. Hoewel het zeewater nog koud is, zijn tientallen mensen druk in de weer met machines en buizen. Ze voorzien het strand van een nieuwe laag zand, en dat is belangrijk voor de toekomst van het eiland.
Dat zit zo: de Nederlandse kustlijn spoelt langzaam weg, de zogenoemde kusterosie. Dat proces lijkt nu steeds sneller te gaan. Het fenomeen is extra bedreigend voor de Waddeneilanden: hoe meer zand van de eilanden wegspoelt, hoe kleiner en kwetsbaarder ze worden.
Daarom is in 1990 afgesproken de Nederlandse kustlijn structureel te onderhouden. En dit voorjaar is Ameland weer aan de beurt. Miljoenen kuub zand worden uit de Noordzee gehaald om de noordkust van Ameland te beschermen.
Het is een probleem dat al jaren speelt, zegt Robert Zijlstra van Rijkswaterstaat. “Over het hele strand van Ameland staan palen. Bij sommige palen lag het strand drie jaar geleden nog twee meter hoger.”. Volgens Zijlstra raakt de veiligheid van de eilandbewoners in het geding, als ze niks doen: “Bij een storm kan het water sneller en verder het eiland opkomen. Dat moeten we niet hebben”.
Daarom werkt Rijkswaterstaat sinds 1990 aan het versterken van de stranden. Er wordt zand uit de Noordzee gehaald en vervolgens weer ‘vastgeplakt’ aan de kustlijn. Dit voorjaar is Ameland aan de beurt, eind dit jaar de kust bij Den Helder en volgend jaar beginnen de werkzaamheden ook, voor het eerst, op Schiermonnikoog.
Piet van Tuinen is er blij mee, hij rijdt al 25 jaar toeristen met een bus over het strand. Dat lag er volgens hem niet altijd zo goed bij: “Bij een flinke storm spoelde er vroeger soms wel twaalf meter duin weg, en had je slechts een smal strand over. Dat is niet goed voor ons bedrijf, maar al helemaal niet voor de droge voeten van de eilandbewoners.”
Mede door de zeespiegelstijging verwacht Robert Zijlstra van Rijkswaterstaat dat de eilanden in de toekomst nog sneller nieuw zand nodig hebben. “We kunnen de zee niet twintig jaar zijn gang laten gaan, anders komt het water te dicht bij de duinen, de eigenlijke waterkering. Er moet genoeg zand op het strand en in de duinen liggen, anders kunnen die geen storm weerstaan.”
Volgens Zijlstra is de Nederlandse kust “eigenlijk één grote zandbak” die onderhouden moet worden. “Er is van nature sprake van een negatieve balans. Er verdwijnt dus zand uit die bak. Zeker als de zeespiegel nog verder stijgt, raakt die zandbak nog sneller leeg. Genoeg werk voor de toekomst dus.”
Waardoor spoelt de Nederlandse kust weg?
- Zeegaten. Dat zijn openingen in de kustlijn die, afhankelijk van de periode, zand aanzuigen of afgeven. De Nederlandse kust zit al geruime tijd in een ‘aanzuigende’ periode waarbij het strand wordt weggezogen. Het zand verdwijnt richting Waddenzee.
- Zeespiegelstijging. Doordat de aarde opwarmt, stijgt het zeeoppervlak. Dat betekent dat er minder zand boven water overblijft.
- Bodemdaling. Doordat de grond verzakt, komt het waterpeil hoger te staan. Ook dat betekent: minder zand.